Grzymała Jakub (poł. XV w.) inkwizytor, dominikanin, bakałarz teologii Uniw. Krak. Wg. wszelkiego prawdopodobieństwa identyczny z występującym we współczesnych zapiskach Jakubem z Dzierżanowa. Pochodziłby w takim razie z mazowieckiej, szlacheckiej rodziny Grzymałów z Dzierżanowa. On to też zapewne zapisał się w r. 1442 jako Jakub syn Jakuba z Dzierżanowa na Uniw. Krak., by w r. 1447 uzyskać, już jako dominikanin, magisterium w zakresie artium. Kapituła prowincjonalna dominikanów polskich wysłała G-ę w r. 1450 na studia do Paryża. Kapituła z r. 1458 skierowała go, już jako bakałarza i przeora płockiego, na wykładanie sentencji «pro forma et gradu magisterii», w zakonnym studium generalnym w Krakowie. Tenże G., bakałarz teologii, był na kapitule łęczyckiej w r. 1461 pierwszym z czterech wybranych tam definitorów, co świadczy o jego poważnym stanowisku w prowincji. G. ustanowiony został przez prowincjała inkwizytorem na diecezje gnieźnieńską, płocką i chełmińską. Wedle Bzowskiego (początek XVII w.), przechowywano w konwencie krakowskim akta jego działalności inkwizytorskiej.
Jakub z Dzierżanowa występuje dwukrotnie w dokumentach z początku 1454 r. 1 II król wystawił dokument na jego ręce jako inkwizytora na obszarze diecezji gnieźnieńskiej, włocławskiej, poznańskiej i płockiej; G. został tam nazwany bakałarzem teologii z konwentu krakowskiego. Natomiast w kopiariuszu dominikanów płockich znajdujemy w dokumencie z 18 II 1454 r. Jakuba z Dzierżanowa, profesora teologii i przeora w klasztorze płockim Św. Dominika; magister Jakub bez dalszych dodatków występuje także jako przeor płocki 7 IV 1462 r. Mimo pewnych sprzeczności wiele wskazuje na to, iż chodzi tu zawsze o tę samą osobę Jakuba Grzymały, łączącą zapewne różne funkcje zakonne ze stanowiskiem przeora płockiego. Wedle rękopiśmiennej historii dominikanów pol. W. Teleżyńskiego z końca w. XVIII, autor w oparciu o jakieś rękopisy płockie datuje śmierć Jakuba z Dzierżanowa na r. 1454.
Boniecki; – Barącz S., Rys dziejów Zakonu Kaznodziejskiego w Polsce, Lw. 1861 I 202; Fijałek J., Studia do dziejów Uniw. Krak., „Rozpr. AU Wydz. Filol.” R. 29: 1899 s. 117; – Album stud. Univ. Crac., I 102; Bzowski A., Propago, Venetiis 1606 s. 70; Knigi polskoj kor. metr., W. 1914 I 179; Statuta Theologicae Facultatis Studii Crac., „Arch. do Dziej. Liter.” T. 1: 1878 s. 87; Statuta nec non liber promotionum, s. 38; – B. Kór.: rkp. 93 IF 93, r. 1436 s. 282 (Teleżyński W., De rebus); – Arch. Dominikanów w Kr.: Kopiariusz dominikanów płockich z pocz. XVII w., Akta kapituł prowincjonalnych zakonu dominikańskiego w Polsce z l. 1450, 1458, 1461, przygotowane do wydania przez o. Fabiana Madurę O. P.
Jerzy Kłoczowski